Δύο βήματα μπρος, ένα πίσω

• Η Αθήνα ελπίζει σε ισχυρό σήμα από το Eurogroup, αλλά οι Βρυξέλλες δυσπιστούν 

Παπαϊωάννου Γιώργος, ΤΟ ΒΗΜΑ: 10/05/2015

 

Η αντίστροφη μέτρηση για την επίτευξη συμφωνίας με τους δανειστές έχει αρχίσει. Η κυβέρνηση, κάτω από εξαιρετικά πιεστικές συνθήκες, καθώς ξεμένει από χρήματα και χρόνο, καλείται να τα βρει με τους εταίρους για να κλείσει την αξιολόγηση του τρέχοντος προγράμματος και να συμφωνήσει για τη χρηματοδότηση και τους όρους του επόμενου. Αν και τις τελευταίες ημέρες έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος, ωστόσο η απόσταση που χωρίζει τις δύο πλευρές παραμένει ακόμη μεγάλη και ο χρόνος μετράει αντίστροφα.

Παραμένουν σημαντικές διαφορές

Το πολύ αισιόδοξο κλίμα που μεταφέρει το Μέγαρο Μαξίμου δεν επιβεβαιώνεται από το εξωτερικό. Κοινοτικές πηγές που αναγνωρίζουν την πρόοδο αλλά επισημαίνουν και τα κενά, χαρακτηρίζουν την κυβερνητική προσπάθεια της τελευταίας στιγμής ως «πολύ λίγη, πολύ αργά (too little, too late)». Πράγματι, παρά τη βελτίωση που έχει σημειωθεί σε ορισμένους τομείς, όπως στο θέμα της ανεξαρτησίας της Γενικής Γραμματείας Εσόδων, σε άλλα ζητήματα, όπως τα εργασιακά και το Ασφαλιστικό, καταγράφονται σημαντικές διαφορές. Σε αυτά όχι μόνο δεν υπάρχει σύγκλιση, αλλά η κατάργηση ήδη συμφωνηθέντων με προηγούμενες κυβερνήσεις μεγαλώνει το χάσμα. Μεγάλη διαφορά, η οποία ανέρχεται σε 2% του ΑΕΠ, που αντιστοιχεί σε πρόσθετα μέτρα 3-3,5 δισ. ευρώ, υπάρχει και στο δημοσιονομικό κενό. Ενώ η κυβέρνηση υπολογίζει ότι το άνοιγμα καλύπτεται με μέτρα της τάξεως 2,5-2,7 δισ. ευρώ, οι πιστωτές ζητούν 5-6 δισ. ευρώ. Αν και εκτιμάται ότι οι δύο πλευρές τελικά θα συναντηθούν κάπου στη μέση και θα συμφωνήσουν, όπως συνήθως συμβαίνει, το γεγονός ότι πρακτικά έχει χαθεί το πρώτο εξάμηνο του 2015 μεταθέτει το εισπρακτικό βάρος  στο δεύτερο εξάμηνο και καθιστά αμφίβολη την επίτευξη του στόχου.

Η ώρα των επιλογών

Πάντως, την προσεχή εβδομάδα η κυβέρνηση θα κληθεί να επιλέξει αν θα πληρώσει τους δανειστές ή μισθούς και συντάξεις. Την Τρίτη θα πρέπει να καταβάλει τη δόση των 765 εκατ. ευρώ στο ΔΝΤ, στο τέλος της εβδομάδας να εξοφλήσει τους μισθούς του Μαΐου, περί τα 500 εκατ. ευρώ, και στο τέλος του μήνα να πληρώσει μισθούς και συντάξεις, που είναι το μεγαλύτερο κονδύλι, περί το 1,5 δισ. ευρώ. Τα λεφτά που υπάρχουν στο δημόσιο ταμείο δεν επαρκούν για το σύνολο των υποχρεώσεων και η κυβέρνηση καλείται να κάνει τις επιλογές της. Αυτό βεβαίως δεν σημαίνει ότι δεν μπορεί να βρει τα απαιτούμενα χρήματα για το τέλος Μαΐου. Για να το πετύχει όμως θα πρέπει να αναβάλει πληρωμές και άλλες υποχρεώσεις προς δημόσιες υπηρεσίες (νοσοκομεία, υπουργεία, πανεπιστήμια κ.λπ.) και προμηθευτές και να αναζητήσει κεφάλαια από ακριβές πηγές χρηματοδότησης. Διότι από τους πιστωτές και την ΕΚΤ την εβδομάδα που πέρασε το μήνυμα που εισέπραξε ήταν ξεκάθαρο: «Βρείτε μόνοι σας τα λεφτά».

Σε μια προσπάθεια να χαλαρώσουν τη στάση της ΕΚΤ την περασμένη εβδομάδα οι Γιάννης Δραγασάκης και Ευκλείδης Τσακαλώτος επισκέφθηκαν στη Φρανκφούρτη τον Μάριο Ντράγκι. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες στόχος της επίσκεψης ήταν να διερευνηθεί η στάση που θα κρατήσει η ΕΚΤ σε περίπτωση που η Ελλάδα δεν πληρώσει ή καθυστερήσει τη δόση του ΔΝΤ. Δηλαδή αν η ΕΚΤ θα το θεωρούσε default και θα έκρινε αφερέγγυα τα ελληνικά ομόλογα και τα ενέχυρα των ελληνικών τραπεζών που έχει στην κατοχή της, κρίνοντας έτσι αφερέγγυες και τις ελληνικές τράπεζες. Κάτι τέτοιο θα σήμαινε το τέλος της χρηματοδότησής τους μέσω του έκτακτου μηχανισμού ELA και την επιβολή περιορισμών στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls).

Υπό το πρίσμα αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί και η διαρροή του επίμαχου non paper από το Μέγαρο Μαξίμου, λίγη ώρα προτού η ελληνική αντιπροσωπεία προσέλθει στο προγραμματισμένο ραντεβού στην έδρα της ΕΚΤ, το οποίο έκανε λόγο για αδιέξοδο στις διαπραγματεύσεις και άφηνε ανοικτό το ενδεχόμενο μη πληρωμής του ΔΝΤ.

Εκτός όμως από τις πιεστικές ταμειακές ανάγκες, τελειώνει και ο πολιτικός χρόνος, καθώς για να υπάρξει συμφωνία για την επόμενη ημέρα, «τη μετά τον Ιούνιο εποχή», όπως λέει η κυβέρνηση, θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί οι διαδικασίες ως το τέλος του μήνα - αρχές του επομένου ώστε να περάσει η νέα συμφωνία από τα κοινοβούλια των ευρωπαϊκών χωρών μέσα στον Ιούνιο, πριν από τις θερινές διακοπές.  

Η ανακοίνωση του Eurogroup

Γνωρίζοντας ότι τα χρήματα και ο χρόνος τελειώνουν, στόχος της κυβέρνησης είναι η ανακοίνωση του Eurogroup της Δευτέρας να μην περιορίζεται στο να καταγράφει την πρόοδο που έχει σημειωθεί αλλά να δίνει έναν πιο αισιόδοξο τόνο για τις προοπτικές επίτευξης συμφωνίας. Η καλύτερη περίπτωση είναι το ανακοινωθέν να βεβαιώνει ότι πάμε για συμφωνία, έτσι ώστε η ΕΚΤ να ανάψει «πράσινο φως» για τη χρηματοδότηση του Δημοσίου μέσω εντόκων γραμματίων. Ομως αυτό χαρακτηρίζεται από όλες τις πλευρές ως «πολύ μακρινός στόχος». Πιο ρεαλιστικός στόχος είναι μια ανακοίνωση που θα αποθάρρυνε όσους μέσα στην ΕΚΤ πιέζουν για μεγαλύτερο «κούρεμα» στα ενέχυρα των ελληνικών τραπεζών, κάτι που θα δημιουργούσε προβλήματα στις ελληνικές τράπεζες και θα ενίσχυε την πίεση στην κυβέρνηση. Σύμφωνα με πηγές από τη Φρανκφούρτη, όσοι κεντρικοί τραπεζίτες ζητούν «κούρεμα» στα collateral, που δεν είναι λίγοι, δεν το κάνουν για να ασκήσουν πίεση αλλά επειδή θεωρούν υπερβολική την έκθεση της ΕΚΤ στην Ελλάδα.

Εκπαίδευση στις Βρυξέλλες
Τρέχουν «κατοστάρι» για να καλύψουν τον χαμένο χρόνο
Η κυβέρνηση, πιεζόμενη από τον χρόνο που εξαντλείται πλέον, όπως φάνηκε την περασμένη εβδομάδα, επιτάχυνε τις διαδικασίες. Περί τα 70 στελέχη της κυβέρνησης και των υπουργείων πηγαινοήλθαν στις Βρυξέλλες μεταφέροντας στοιχεία στους εκπροσώπους των θεσμών (τρόικας). Αυτό συνεχίζεται και θα συνεχιστεί και την προσεχή εβδομάδα. «Η δουλειά που έγινε την περασμένη εβδομάδα με τον Γιώργο Χουλιαράκη είναι μεγαλύτερη από αυτήν που είχε γίνει όλο το προηγούμενο τρίμηνο» αναφέρουν κοινοτικές πηγές, οι οποίες επισημαίνουν τον «εκπαιδευτικό χαρακτήρα» που είχαν οι αρχικές συναντήσεις με τα κλιμάκια που ήλθαν από την Αθήνα.

Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, πολλά νεαρά στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ από το Μέγαρο Μαξίμου και τα υπουργεία προσήλθαν στις συναντήσεις με «συγκρατημένη διάθεση», στην πορεία όμως «συνεργάστηκαν αποτελεσματικά» όταν αντιλήφθηκαν την τεχνογνωσία και τα εργαλεία για την εξεύρεση λύσεων που διαθέτουν τα τεχνικά κλιμάκια και τα οποία διευκόλυναν τη διαδικασία.

Από την άλλη, σημειώνουν οι ίδιες πηγές, ο Αλέξης Τσίπρας κάτω από την πίεση για άμεση λύση, κάνοντας το ίδιο λάθος με τον Αντώνη Σαμαρά, κατέφυγε σε απευθείας επικοινωνία με ευρωπαίους ηγέτες και αξιωματούχους, οι οποίοι στην ουσία τον παρέπεμψαν στους «από κάτω». Ο κ. Τσίπρας για ακόμη μία φορά επανέλαβε την Παρασκευή ότι η συμφωνία είναι θέμα πολιτικής βούλησης και όχι τεχνικό ζήτημα.